Met heel ons verstand Met heel ons verstand
Door de eeuwen heen worden mensen uit allerlei tradities bepaald bij de grote vraag: hoe moeten we leven? In elke tijd krijgt die vraag nieuwe betekenis. In de christelijke traditie staat centraal het gebod van de liefde, voor God en voor elkaar. Dat vraagt onze inzet met hart en ziel, en met ons hele verstand. Liefde houdt in dat de problemen van een ander onze zorg zijn.


In onze cultuur ligt er veel nadruk op de mens als een zelfstandig individu, met rechten en vrijheden die in de grondwet zijn beschreven. Maar de mens staat niet op zichzelf, los van zijn omgeving. Ons menszijn beleven we vooral in gemeenschap, samen met anderen. De kerk biedt daarvoor een bijzondere gelegenheid. Daar kunnen we naar elkaar omzien, zonder eigenbelang. Daar is ruimte voor het gesprek over verschillen in levensvisie en in  geloof. Door het delen van deze verschillen ontstaat meer begrip van de visie van anderen. Dat kan nieuwe inspiratie geven.

Maar verschillen kunnen ook leiden tot scherpere tegenstellingen, en daardoor samenwerking moeilijker maken. In het openbare leven zien we dat in deze tijd gebeuren. We zien dat vooral in de media en in ons parlement. Dat leidt tot een sterk toenemend aantal partijen, en daarmee tot versnippering van de krachten. Doordat elke fractie veel concurrenten heeft gaat veel energie verloren aan het bestrijden van anderen. Ook schelden en beledigen is geen uitzondering meer. Dat leidt tot een afnemend vertrouwen in elkaar, juist in een tijd waarin brede samenwerking nodig is om de grote problemen van deze tijd aan te pakken. Deze problemen raken de hele wereld en de hele mensheid. In ons dagelijks leven zijn de effecten van de coronapandemie overheersend, met maatregelen die het directe contact bemoeilijken. Daarnaast ontstaan gewapende conflicten In steeds weer nieuwe gebieden in de wereld, die ook wereldwijd mensen op de vlucht drijven. En dan is er nog de klimaatverandering, waarvan de gevolgen voelbaar en zichtbaar beginnen te worden. Op langere termijn zijn die nog niet te overzien. Elk van deze problemen wordt onoplosbaar waar het eigenbelang steeds voorrang krijgt boven het algemeen belang. Dat is schadelijk voor iedereen, voor elk land en voor de hele schepping.

In het licht van deze problemen krijgt het gebod van de liefde voor God en de mensen nieuwe betekenis. Dat geldt ook voor de opdracht aan de mens om de aarde te beheren en te bewaren (Genesis 1). Het is door de jaren heen duidelijk geworden dat ons gebruik van de rijkdommen van de aarde gevolgen heeft voor de toekomst. Dat maakt ons ook medeverantwoordelijk voor de toestand van de aarde die we aan komende generaties nalaten. Het gaat daarmee over onze kleinkinderen en hun nakomelingen. Onze liefde en onze inzet wordt gevraagd, niet alleen met hart en ziel, maar ook met ons verstand. Ook dat hebben we van God ontvangen als geschenk, om te gebruiken. Een prominent voorbeeld daarvan zien we in de ontwikkeling van de geneeskunde als instrument om ziekte te behandelen. Ook de bestrijding van de verspreiding en de gevolgen van de viruspandemie valt daar onder. De genoemde problemen kunnen we de baas worden door goede samenwerking wereldwijd, en door met verstand gebruik te maken van de mogelijkheden die de wetenschap de biedt.

Volgens het bekende bijbelverhaal sloeg Kaïn zijn broer Abel dood. De Heer vroeg daarna aan Kaïn: Waar is Abel, je broer? Kaïn antwoordde met de wedervraag: Moet ik soms waken over mijn broer? Bij die vraag past een bevestigend antwoord: wij hebben zeker over elkaar te waken. Dat antwoord roept, ook voor ons, de vervolgvraag op: wie is mijn broer? In deze tijd waarin we toegang hebben tot informatie over de situatie waar dan ook in de wereld, en waarin we moeiteloos wereldwijd kunnen communiceren is het antwoord eenvoudig: iedereen is onze zuster of broeder. Liefde gaat niet in de eerste plaats over gevoel en hangt ook niet af van wat je gelooft. Het betreft uiteindelijk wat we doen en hoe we leven. Het tegengestelde van liefde is niet haat, zoals vaak wordt gedacht. Het tegengestelde van liefde is onverschilligheid. 

Gerard Nienhuis
 
terug